Rozdzielność majątkowa to często wybierane rozwiązanie przed zawarciem związku małżeńskiego. Jej brak powoduje powstanie wspólności majątkowej. Każdy z nas chce być wolny i niezależny. Jednak zbyt pochopnie podjęta decyzja może mieć nieodwracalne skutki prawne. Intercyza pozwala na skuteczne odcięcie się od długów partnera lub partnerki.
Jest stosowana kiedy jedna ze stron związku dysponuje większym majątkiem i nie chce włączać go do dóbr wspólnych. Jednak co dzieje się w sytuacji śmierci małżonka? Czy rozdzielność majątkowa ogranicza dziedziczenie? Jak wpływa na dzieci? Zapraszam do lektury.
Czym właściwie jest rozdzielność majątkowa?
Do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonkowie mają prawo na podstawie art. 51 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Konieczna jest tu dobrowolna zgoda obu stron. Mamy wtedy do czynienia z sytuacją, kiedy każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty przed zawarciem małżeństwa, jak i majątek nabyty już w okresie późniejszym. Doprowadza to do sytuacji, iż każde z nich zarządza swoim majątkiem samodzielnie. Zarobki z działalności gospodarczej, czy pracy na etat każda ze stron pozostawia w swojej dyspozycji. Nie ma przeszkód do wspólnego zakupu samochodu, czy mieszkania. Wówczas powstaje współwłasność. Z punktu widzenia konsekwencji podatkowych utracona zostanie możliwość wspólnego rozliczania podatków.
Czy separacja wpływa na rozdzielność majątkową?
Nie każdy związek jest w stanie przetrwać próbę czasu. Długotrwała, faktyczna separacja może uzasadniać wprowadzenie rozdzielności majątkowej. Z tzw. „separacją faktyczną” mamy do czynienia, kiedy w związku nie układa się i para decyduje się na zamieszkanie osobno.. Separacja faktyczna najczęściej poprzedza separację prawną. W wyroku z dnia 24 listopada 2017 sygn. akt I CSK 118/17 możemy przeczytać:
„Długotrwała faktyczna separacja może usprawiedliwiać ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd, jeżeli ten stan rzeczy uniemożliwia współdziałanie w zarządzaniu majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków, lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszelkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych.”
Warto zaznaczyć, że separacja prawna – orzeczona wyrokiem, rodzi z mocy prawa powstanie między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej.
Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie emerytury
Kiedy jeden z małżonków umrze, przejście na emeryturę małżonka jest skutecznym sposobem na pobieranie większych świadczeń. Prawo do dziedziczenia emerytury wynika jasno z art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn.zm.). Na jego podstawie wdowa lub wdowiec może ubiegać się o emeryturę po zmarłym małżonku.
Zgodnie z zapisem:
„Art. 70. 1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
3) Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.
4) Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem, lub ugodą sądową.”
Niestety zdecydowanie się na rozdzielność majątkową ma swoje konsekwencje. Małżonkowie, którzy nie przebywali we wspólnocie majątkowej do dnia śmierci jednego z małżonków lub jeżeli zdecydowali się na rozwód, nie mają prawa do emerytury (tzw. renty rodzinnej) po zmarłym małżonku. Wyjątkiem w tym zakresie jest sytuacja, gdy w chwili śmierci małżonka, wdowa lub wdowiec mieli zasądzone alimenty od zmarłego.
Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie przez dzieci i małżonka
Polskie prawo dopuszcza możliwość dziedziczenia na podstawie ustawy lub testamentu. Decyzja rodziców o rozdzielności majątkowej w żaden sposób nie wpływa na późniejsze dziedziczenie przez dzieci. Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności majątek dziedziczą z ustawy dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Warto zaznaczyć, że obowiązujący w małżeństwie ustrój majątkowy nie ma bezpośredniego wpływu na ustawowe zasady dziedziczenia. Jedyna różnica jest taka, że cały majątek zmarłego małżonka wchodzi do masy spadkowej, nie zaś jego udział w majątku wspólnym.
Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego.:
„§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.”
Podsumowanie. Czy warto podpisywać intercyzę?
Kwestia rozdzielności majątkowej i dziedziczenia może wydawać się bardzo zawiła i skomplikowana. Kluczowe są kwestie:
- w przypadku śmierci jednego z małżonków, drugi dziedziczy na zasadach ogólnych zawartych kodeksie cywilnym,
- dziedziczenie odbywa się albo na podstawie testamentu, albo według zasad wynikających z ustawy,
- separacja orzeczona wyrokiem sądu z mocy prawa powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej, w przypadku separacji faktycznej konieczne jest podpisanie tzw. intercyzy
- podpisanie intercyzy odbiera możliwość pobierania renty rodzinnej (chyba że przed śmiercią zasądzone były alimenty od osoby zmarłej).
Decyzja o rozdzielności majątkowej powinna być przemyślana przez oboje partnerów. Dlatego nie warto kierować się chwilowymi emocjami, czy problemami w związku. Należy myśleć przyszłościowo. To, co wydaje się dobre w danym momencie, może mieć nieodwracalne konsekwencje w przyszłości.
